تحول مفاهیم، نگرشها و روشها در حل منازعه درآمدی بر حل و فصل منازعات پیچیده و مزمن

در چند دهۀ اخیر، حل منازعه به یک زمینه مطالعاتی مهم و جذاب تبدیل شده و توجه طیف وسیعی از صاحبنظران، پژوهشگران و کنشگران سیاسی را به خود جلب کرده است. در این دوره، کتاب‌ها و مقالات فراوانی دربارۀ ابعاد مختلف حل منازعات سیاسی و بین‌المللی منتشر شده است. به موازات توسعه این زمینه مطالعاتی، نگرش‌های نظری و رویکردهای کاربردی مربوط به این موضوع نیز تحولات مهمی به خود دیده است. همچنین به موازات کاربرد و روزآمدسازی روش‌ها و فنون قدیمی، روش‌ها و فنون جدیدی نیز برای حل و فصل یا مدیریت و کنترل منازعات ابداع شده است. در این مقاله، نخست به فقر انتشارات علمی پیرامون این موضوع در ایران اشاره شده است؛ سپس، چگونگی توسعه این حوزه مطالعاتی و تحول نگرش‌ها و روش‌های مربوط به حل و فصل منازعات مورد بررسی قرار گرفته است. سرانجام، با اشاره به ویژگی‌های منازعات پیچیده و مزمن سیاسی و بین‌المللی، راهبردی برای مواجهه با این گونه منازعات ارائه شده است. در این راهبرد، که به جنبه‌های تکنیکی حل منازعه مربوط است، بر کاربرد روش‌ها و تکنیک‌هایی چون دیپلماسی نوع دوم، میانجی‌گری، مهارت‌های ارتباطی و مذاکره تأکید شده‌است.